‘In de trein van de vooruitgang zijn de stoelen naar achteren gericht’ door Paul Frentrop
Een ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen. In het verlengde daarvan ligt de vraag: hoe groot is het voorspellend vermogen van corporate Nederland?
Dit is de webversie van het interview met Paul Frentrop in Dialogue Magazine ‘ Power to Predict’
Duivels Moeilijk
Artikel: Wat mij betreft zijn er twee dingen om te voorspellen: wat doet de markt en wat kan de onderneming zelf. Over de markt kunnen trendwatchers prachtige verhalen afsteken. Zoals dat wereldwijd de middenklasse de komende jaren met twee miljard mensen groeit. En dat er steeds meer megasteden ontstaan. Toch leidt dat er niet toe dat vergelijkbare bedrijven eenzelfde koers varen. Siemens kiest voor infrastructuur, Philips voor gezondheidszorg. Ook de eigen competentie van bedrijven is een factor van betekenis voor hun toekomst. Maar helaas weten veel ondernemingen maar bar slecht wat ze in hun mars hebben.
Op Nyenrode hebben studenten uitgezocht wat bedrijven 25 jaar geleden voor strategische doelstellingen formuleerden en wat daarvan in de praktijk is terechtgekomen. Dat is een weinig opwekkend beeld.
Positieve uitzonderingen
Natuurlijk zijn er positieve uitzonderingen. Reed Elsevier had dertig jaar geleden al glashelder voor ogen dat het Nederlandse taalgebied te klein is en dat vooral wetenschappelijke informatie geweldig rendeert. Randstad zag dat het mechanisme van vakbonden om bestaand banen te beschermen tot de opkomst van flexwerk zou leiden. En Shell heeft tijdig beseft dat uitsluitend olie tot een wankel businessmodel leidt en zette verstandig in op gas. Dat Shell al decennia pioniert met toekomstverkenningen op basis van scenarioplanning heeft overigens niet kunnen verhinderen dat het met projecten op het gebied van mijnbouw en zonne-energie ook zeperds heeft behaald.
Flop
Er zijn genoeg voorbeelden van corporate vergezichten die op een regelrechte flop zijn uitgedraaid. De Nederlandse rederijsector, die fuseerde tot Nedlloyd, is een puinhoop geworden– echt onbestaanbaar voor een zeevarende natie. KPN en TNT: misschien zagen ze de markt wel goed, maar ze vertilden zich aan hun eigen mogelijkheden. Fugro investeerde in diensten waar geen vraag naar was en het voormalige CSM dacht dat melkzuur het nieuwe suiker was. Dat denken ze trouwens al twintig jaar.
Vraagtekens
Tenslotte zijn er de vraagtekens. Heineken kiest voor een strategie als global brand, maar in een consoliderende markt is weinig financieringsruimte vanwege het controlerende familiebelang misschien een probleem. En Unilever weet al dertig jaar dat personal care een fantastische groeimarkt is, maar vond het ook moeilijk activiteiten af te stoten om daarvoor groeiruimte te creëren.
Ik geef toe: het is makkelijk om bedrijven vanaf de zijlijn de maat te nemen. Laten we het erop houden dat voorspellen gewoon duivels moeilijk is. Zelf leer ik altijd het meest van het verleden. Niet voor niets wordt wel gezegd dat in de trein van de vooruitgang de stoelen naar achteren zijn gericht. En ondernemen blijft natuurlijk risico nemen; er zijn geen zekerheden in de toekomst. We zullen nog genoeg voorbeelden zien van ondernemingen die, omdat ze hun toekomst verkeerd inschatten, niet het eeuwige leven blijken te hebben.
Die voorspelling durf ik wel aan. •
Dialoog 